Nieuws

Druk bezochte bijeenkomst Red de Stolp

Tientallen historische verenigingen in Noord-Holland zijn vrijdag samengekomen om de problemen rondom stolpboerderijen te bespreken. Op een speciale middag werd uitgebreid stilgestaan bij het jaarlijks verdwijnen van tientallen stolpboerderijen uit het Noord-Hollands landschap.

Erfgoedvereniging Bond Heemschut, de Boerderijenstichting Noord-Holland ‘Vrienden van de Stolp’ en het Westfries Genootschap kijken met tevredenheid terug op de bijeenkomst in het gemeentehuis van de Beemster. De drie partijen voeren sinds december actie onder de noemer ‘Red de Stolp’.

Vertegenwoordigers van de historische verenigingen werden tijdens de middag bijgepraat over het fenomeen stolpboerderij, de actuele stand van zaken, de nut en noodzaak van actievoeren en er werd plenair gebrainstormd over maatregelen die genomen kunnen worden om de stolpboerderij beter te beschermen. Ook wethouder Zeeman van de gemeente Beemster was bij de bijeenkomst aanwezig en deed actief mee in de werksessies.

De campagne Red de Stolp loopt nog tot juni. Onderdeel van de campagne is de publiekspetitie om politiek op te roepen betere beschermingsmaatregelen te nemen. De petitie is inmiddels al meer dan 1500 keer getekend.

Unieke provinciale samenwerking om stolpen te redden

Erfgoedvereniging Bond Heemschut, de Boerderijenstichting Noord-Holland ‘Vrienden van de stolp’ en het Westfries Genootschap slaan de handen ineen met tientallen lokale historische verenigingen om de stolpboerderij in Noord-Holland te redden.

De stolpboerderij wordt wel de ‘piramide van het Noorden’ genoemd en hoort onlosmakelijk bij het Noord-Hollandse landschap. Maar het gaat niet goed met de stolp. Het provinciale landschap was 70 jaar geleden maar liefst 10.000 stolpboerderijen rijk, ondertussen is dit aantal gehalveerd.

In december ging daarom de campagne Red de Stolp van start. Noord-Hollanders worden opgeroepen om de petitie te tekenen de politiek te overtuigen de stolpboerderij beter te beschermen. Een succes, inmiddels is de petitie al meer dan 1500 keer getekend.

In de provincie Noord-Holland verdwijnen jaarlijks nog altijd circa 30 historische vooroorlogse stolpboerderijen, waarmee het icoon uit onze provincie zwaar onder druk staat. Daarom willen wij met deze campagne stolpen in de hele provincie op de kaart te zetten. De bescherming en de mogelijkheden voor herbestemming van deze unieke boerderijen zijn op dit moment onvoldoende. Een cultuuromslag is nodig. Bij alle politieke en economische beslissingen waar stolpen bij betrokken zijn, moet gestreefd worden naar behoud van dit unieke cultuurgoed.

Vrijdag 23 februari vindt in het stadhuis van de gemeente Beemster een unieke bijeenkomst plaats. Tientallen lokale historische verenigingen komen dan samen met vertegenwoordigers van Heemschut, de Boerderijenstichting en het Westfries Genootschap om te praten over een verdere samenwerking. De lokale verenigingen vormen samen een fijnmazig netwerk die door de lokale binding erg goed zijn in het signaleren van bedreigde stolpen en het melden daarvan. Heemschut, de Boerderijenstichting en het Westfries Genootschap hopen zo alle bedreigde stolpboerderijen in de provincie Noord-Holland in kaart te brengen.

Raad van State moet oordelen over sloop stolpen

De Stichting Heilloze Weg is naar de Raad van State gestapt om de wijziging van het bestemmingsplan aan te vechten die de aanleg van de aansluiting van Heiloo op de A9 mogelijk maakt. Ook twee stolpboerderijen moeten wijken.

Via een voorlopige voorziening wil de stichting tevens voorkomen dat er al voorbereidend werk plaatsvindt waarvan de gevolgen niet meer kunnen worden teruggedraaid. Daarbij gaat het om het slopen van twee stolpboerderijen, het kappen van bomen en het bouwrijp maken van grond. Ook de Vogelwerkgroep Midden-Kennemerland is in beroep gegaan tegen de besluiten van de gemeenten Heiloo en Castricum.

Lees verder bij Groene Ruimte

Meer dan 1000 handtekeningen voor stolpenpetitie

De petitie ‘ Red de Stolp’ van Erfgoedvereniging Bond Heemschut, de Boerderijenstichting Noord-Holland ‘Vrienden van de Stolp’ en het Westfries Genootschap is al meer dan 1.000 keer ondertekend. Heemschut vraagt met de petitie aandacht voor de voortdurende sloop van historische stolpboerderijen in Noord-Holland.

“Met meer dan 1.000 handtekeningen in minder dan twee maanden tijd blijkt dat deze actie op grote steun kan rekenen”, aldus directeur Karel Loeff van Heemschut. In de petitie worden lokale provinciale en lokale politiek opgeroepen om met maatregelen te komen om de stolpen beter te beschermen en te redden.

“Achter de schermen zijn wij op dit moment druk met de provinciale politiek in gesprek om te verkennen wat de mogelijkheden zijn. Duidelijk is wel dat het niet zo kan doorgaan met de stolpboerderij in Noord-Holland. Van de 10.000 stolpboerderijen die de provincie na de oorlog telde, zijn er nu nog slechts 5.000 over en per jaar worden er tientallen gesloopt. Waaronder boerderijen uit de 16de-eeuw. Die zijn onbeschermd en dat vinden wij onbegrijpelijk”, aldus Loeff.

De actie Red de Stolp is eind november van start gegaan en loopt door tot de zomer. De petitie moet dan nog veel meer handtekeningen tellen. Karel Loeff besluit: “We roepen dan ook iedereen op die de stolpboerderijen een warm hart toedragen om onze petitie te tekenen .”

Stolpboerderij Berkhout door brand verwoest

Een grote stolpboerderij in het Noord-Hollandse Berkhout is tijdens Oudjaarsnacht door brand verwoest. Volgens buurtbewoners zou vuurwerk de oorzaak zijn. Opvallend is dat drie jaar geleden in dezelfde straat ook een stolpboerderij in vlammen opging tijdens Oud en Nieuw. Per jaar verdwijnen er zo’n 30 stolpen in Noord-Holland, ook door brand.

De brand brak rond kwart voor drie in de ochtend uit. Door de harde wind was de brand lastig te blussen en was er sprake van veel vliegvuur. Niemand raakte gewond. De boerderij was voor de brandweer niet meer te redden.

De eigenaar zegt tegen het Noord-Hollands dagblad dat hij nog geen idee heeft hoe de brand heeft kunnen ontstaan. “We merkten het zelf eerst niet, we werden door de buren gealarmeerd. Toen stond de boel al in lichterlaaie. Het is een triest zootje. En een drama. Gelukkig zijn er geen slachtoffers. En we zijn blij dat er met de beesten niks gebeurd is. Nu is het opruimen.’”

Erfgoedvereniging Bond Heemschut voert samen met de Boerderijenstichting Noord-Holland ‘Vrienden van de Stolp’ en het Westfries Genootschap voor de stolpboerderijen. Elk jaar verdwijnen er circa 30 door brand, maar ook door gewone sloop. Heemschut hoopt met de campagne de bewustwording te vergroten over de stolpboerderij: een uniek boerderijtype dat alleen in het Noord-Hollandse landschap voorkomt.

Foto: De boerderij aan de Westeinde in Berkhout die door brand is verwoest. Collectie: Boerderijenstichting Noord-Holland ‘Vrienden van de Stolp’

Stadsherstel koopt stolpboerderij Margaretha’s Hoeve

Sinds donderdag 21 december is Stadsherstel Amsterdam eigenaar van de meest zuidelijk gelegen Stolpboerderij van Noord-Holland in Nieuw-Vennep. Naast de boer-derij staat een bijzonder tbc-huisje in chaletstijl. Beide rijksmonumenten zijn zeer ver-vallen en dus echte Stadsherstelmonumenten. De panden worden herbestemd naar het zorgconcept van de Herbergier. Zij maken een warm en liefdevol thuis voor oude mensen met geheugenproblemen en dementie.

Vlakbij de Geniedijk in de Haarlemmermeer, waar Stadsherstel op dit moment restauratiewerkzaam-heden verricht aan de bunkers en de Batterij aan de Sloterweg, heeft de restaurerende organisatie een nieuw monument gekocht. Stadsherstel, die meer dan 600 panden in de Metropoolregio Am-sterdam heeft gerestaureerd, heeft met deze aankoop haar twaalfde monument in de Haarlemmer-meer in bezit.

Het nieuwe pand, Maragretha’s hoeve, is in 1880 gebouwd op de plek van haar afgebrande voorganger. In de Haarlemmermeer vestigden zich vanaf de drooglegging in 1852 boeren uit heel Nederland. Zij bouwden doorgaans boerderijen van het type uit hun streek van herkomst. De eerste eigenaar van de Margaretha’s Hoeve, Melis Spaans, was afkomstig uit het West-Friese Oudendijk. De keuze voor de bouw van een stolpboerderij lag daarom voor de hand.

De huidige Margaretha’s hoeve is gebouwd in dezelfde stijl en op de oude fundering van haar voorganger. Aan de voorgevel kwam een rijkversierde uitbouw. Deze zijn kenmerkend voor de ontwikkelingen in de tweede helft van de 19e eeuw, toen wooncomfort en mode ook op het platteland belangrijker werden.

Stadsherstel gaat het rijksmonument restaureren en heeft voor de herbestemming meerdere functie onderzocht. Zij vond de functie van zogenaamde ‘Herbergier’ het meest passend.
Een Herbergier is een kleinschalige woonvorm voor volwassenen met geheugenproblemen zoals de-mentie. In Margaretha’s Hoeve worden zestien wooneenheden gerealiseerd voor mensen die niet meer zelfstandig kunnen wonen. De bewoners en hun verwanten vinden hier na restauratie een lief-devol en zo gewoon mogelijk thuis. Binnen een Herbergier wordt uitgegaan van wat iemand allemaal nog wél kan en staat niet de ziekte maar de persoon centraal.

Het is de bedoeling dat het naast de boerderij staande zwaar vervallen tbc-huisje ook wordt gerestaureerd. Stadsherstel is op zoek naar de benodigde financiering om de restauratie van dit unieke monumentje te realiseren zodat het als thee-huisje voor bewoners en hun gasten kan fungeren. De bedoe-ling is dat het tbc-huisje net als vroeger weer op haar draai-schijf met de zon mee kan draaien. Zo kunnen bewoners en hun gasten van de frisse buitenlucht en de zon genieten.
De planontwikkeling voor het project is gestart. Verwacht wordt dat de restauratie voor de zomer van 2018 aanvangt en dat de restauratie ongeveer een jaar in beslag neemt.

Tien procent van de stolpen is monument

Van alle stolpen in Noord-Holland, zo’n 5000, is 10 procent aangewezen als rijks-, provinciaal of gemeentelijk monument. De campagne Red de Stolp richt zich daarom vooral op die 90 procent die nog geen bescherming geniet.

Keiharde cijfers zijn er niet, maar de schattig is dat van die 90 procent er nog eens 10 procent is beschermd via een status in het bestemmingsplan. Dat is bijvoorbeeld een apart label ‘stolp’. In die schatting blijft er dus 80 procent over zonder enige vorm van bescherming, die gewoon gesloopt kunnen worden zonder enige vorm van vergunning.

Tijdens Red de Stolp gaan we proberen om voor die 80 procent (zo’n 4000 stolpen) een status te krijgen waardoor er in ieder geval inzichtelijk wordt waar, en wanneer een stolpboerderij in Noord-Holland wordt gesloopt.

Red de Stolp begon met dit artikel

Het was het artikel van archeoloog Dieuwertje Duijn die in november vorig jaar de basis voor de campagne Red de Stolp legde. In het Noord-Hollands Dagblad trok zei in november 2016 aan de bel en vroeg aandacht voor de slechte situatie van stolpen in Noord-Holland.

„De status van monument is ook niet zaligmakend”, vertelt zij. “Het is zo gegroeid dat oude gebouwen in de steden al snel tot
monument worden bestempeld. Maar wat weinig mensen weten, is dat de stolp minstens zo oud en belangrijk is. Maar je ziet vaak aan de buitenkant niet hoe oud een bouwwerk is.”

Heemschut, de Boerderijenstichting Noord-Holland Vrienden van de Stolp en het Westfries Genootschap staken de koppen bij elkaar en besloten naar aanleiding van dit verhaal dat er actie moest komen.

Lees hier het hele interview met Dieuwertje.

Manifest Gebruik de Boerderij gepresenteerd

In de afgelopen maanden hebben de 15 verspreid in het land opererende boerderijenstichtingen en hun koepelorganisatie Agrarisch Erfgoed Nederland, het manifest Gebruik de boerderij! opgesteld. Het manifest is een oproep aan overheden en ontwikkelaars, eigenaren en bewoners van historische boerderijen, aan iedereen die het aangaat, om op een verstandige manier gebruik te maken van het vele agrarisch erfgoed dat er in ons land te vinden is.

Het manifest is gepresenteerd en aangeboden tijdens het congres dat plaatsvond in Zutphen.

Het manifest is in de eerste plaats een oproep om erkenning te geven aan de waarden van historische boerderijen, omliggende erven en land. De belangrijkste opgaven waar het platteland zich voor gesteld ziet, hebben betrekking op de schaalvergroting van de landbouw, de effecten van de bevolkingskrimp, de groei van de stad, de klimaatverandering en de energietransitie. Maatschappelijk gewaardeerd agrarisch erfgoed kan helpen oplossingen te vinden voor deze vraagstukken.

Daartegenover staat de voor eigenaren zo belangrijke vraag: hoe zorgen we ervoor dat de vele fraaie historische boerderijen met hun karakteristieke verschijningsvorm, de aantrekkelijkheid van het platteland mede kunnen blijven bepalen? Hoe ondersteunen we de eigenaren in het vinden van nieuwe functies en in de financiering van hun vaak niet geringe onderhoudsopgave.

Kortom: dit manifest vraagt aandacht voor de waarden van karakteristieke boerderijen, voor het feit dat die boerderijen de aantrekkelijkheid van het platteland bepalen en dat je ervoor moet zorgen dat dat zo blijft.

Wethouder Alkmaar krijgt ‘warme douche’

De gemeente Alkmaar loopt voorop met haar ‘stolpenbeleid’. De gemeente herkent op een vooruitstrevende manier de kansen van de stolpboerderij. Daarom kreeg wethouder Anjo van de Ven van Heemschut, Boerderijenstichting Noord-Holland Vrienden van de Stolp en het Westfries Genootschap de ‘warme douche’.

De wethouder kreeg de erkenning uitgereikt tijdens de aftrap van de campagne Red de Stolp. Volgens de initiatiefnemers is de gemeente Alkmaar een voorbeeld voor andere gemeenten in de provincie. Door de stolp te erkennen als een belangrijk icoon in het landschap en een apart beleid te ontwikkelen hiervoor, wordt de boerderij op de juiste waarde geschat.

Anjo van de Ven was erg blij met de erkenning.

Op de foto: wethouder Anjo van de Ven (midden met prijs) krijgt ‘warme douche’ uitgereikt door (vlnr) Evert Vermeer van de Boerderijenstichting, Karel Loeff van Heemschut en Jan Smit van het Westfries Genootschap.